Vele ondernemers hebben in het pre-coronatijdperk bepaalde overeenkomsten afgesloten die tijdens corona uitgevoerd moe(s)ten worden. We denken concreet aan huurcontracten, overeenkomsten over een standplaats op een beurs, aannemingscontracten, ... In vele gevallen denkt men al snel aan overmacht als middel om geld terug te krijgen en/of de overeenkomst te beëindigen. Maar kandat ook?
Overmacht is een onoverkomelijke, niet voorzienbare situatie of gebeurtenis die zich tijdens de duur van het contract voordoet, (onafhankelijk van de wil van een van beide partijen) en die de nakoming van de verbintenis geheel en absoluut onmogelijk maakt.

• Als er aan al deze voorwaarden voldaan is, kan men in principe bevrijd worden van alle verbintenissen zonder betaling van een schadevergoeding.
• Met corona is het zo dat het eerder tijdelijk onmogelijk is om de overeenkomst uit te voeren. Dan is er slechts een opschorting van de uitvoering van de verbintenissen tijdens de periode van overmacht. Enkel als de overeenkomst hierdoor iedere betekenis verliest, zal overmacht toch leiden tot een bevrijding van de verplichtingen.

Om na te gaan of u zich kan beroepen op overmacht, moeten we echter eerst nagaan wat er in het contract werd overeengekomen over overmacht. Er geldt immers een contractuele vrijheid: de partijen zijn vrij om de voorwaarden en gevolgen van de beëindiging van hun overeenkomst te bepalen. Een clausule die bepaalt dat een partij niet gerechtigd is om een waarborgsom te recupereren, zelfs niet in geval van overmacht, is op dit moment perfect geldig. Is er geen overmachtsclausule in het contract opgenomen, dan oet geval per geval bekeken worden of de theorie van overmacht kan ingeroepen worden. Net omdat we te maken hebben met een nooit eerder vertoonde situatie weten we niet of de rechtbank het overmachtargument in elke situatie zal aanvaarden. Of er sprake is van overmacht, wordt bepaald door na te gaan wanneer de samenwerking is aangegaan, in hoeverre de overheid maatregelen oplegt, of er alternatieven beschikbaar waren, ...

Besluit: er moet eerst nagekeken worden of er een overmachtsclausule werd opgenomen. Is dat niet het geval, dan kan alleen als aan een aantal strenge voorwaarden voldaan is, overmacht ingeroepen worden. Maar alles hangt daarbij af van concrete factoren.